Romanya Yerdeğişim Göçmenleri–Romanian Turks Exchange Migration

Romanya Mübadil Muhacereti ve Romanya Mübadil Muhacirleri yani Romanya Yerdeğişim Göçü & Romanya Yerdeğişim Göçmenleri.

Annem rahmetli Necmiye [Ortaç] Kiraz bu göçe zorlananlar arasında. Yaşı beş ya da altı! Bu zorunlu göçe dair ne anımsayabilir! Belki çok şey belki de çok az şey.

Ama göçe zorlanan ailesi Huriye-Halil Ortaç, yakın akrabaları teyzeleri, dayıları, amcaları ve halalarıyla yaşamışsa bu göçü! Çocukluk ve genç kızlık günleri Romanya Göçmenleri gettosunda geçmişse!

Yaşanılan o kötü günleri, zorlamaları, bir gecede “hemen gideceksiniz buralardan!” zorlamalarıyla binlerce korku ve endişe içinde toparlanmaları, silah, dipçik ve süngü ucunda değerli her şeyi kısa sürede der dest edip yola çıkmaları...

Tuna Nehri kıyısında Köstence’ye gidecek kayıklara binmeleri, Köstence Limanı’nda günlerce beklemeleri... Türkiye’den gönderilen Nazım Vapuru’na binişleri... Deniz Yolculuğu’nu... İstanbul Sirkeci’ye varışları...

Kıyımları, hastalıkları, açlığı, susuzluğu, ölümleri, geride kalanları, geride bırakılanları ve varılan yerde açıkta, derme çatma bez çadırlarda günlerce, aylarca yaşamaları ve daha nice öyküleri dinlemişse, yaşamışsa ve çocuklarına da aktarmışsa!

Romanya Mübadil Muhacereti [Yerdeğişim Göçü] başlangıçta, 1930’larda Romanya’nın dayattığı bir Zorunlu Göç’tür [Tehcir]. Ama Bu Tehcir Romanya Toprakları dışınadır; Türkiye’yedir...

Sonraları Türkiye’nin BM’e başvurusu ile Mübadil Muhaceret’e [Yerdeğişim Göçü] dönüştürülür. BM gözetiminde Türkiye & Romanya bir Mübadil Muhaceret [Yerdeğişim Göçü] Anlaşması yapar.

İlginçtir Romanya’dan sürülen Türklere karşılık Türkiye’den Romanya’ya gönderilecek Romen yaşamamaktadır!Bir yerdeğişim söz konusu olmayınca Zorunlu Romanya Göçmenleri Türkiye’ye varınca yerleşecek bir yer, köy, kasaba ve kent bulamazlar!

Onlar Türkiye’den giden Osmanlı Cemaatleri’nden Ermeni, Rum ve Yahudiler’in terk ettikleri köylere yerleştirilmezler... Aylar süren yaşam perişanlığı yaşarlar...

İstanbul’da... İzmit’te… Adapazarı’nda… Tokat’ta ve diğer yerlerde…

Annemin annesi Huriye Ortaç’ın kardeşlerinden kimisi İstanbul Silivri ve Büyük Kılıçlı Köyü’ne yerleştirilirler. Diğerleri eskilerde İzmit Karamürsel’e günümüzde ise Yalova Altınova’ya bağlı olan Subaşı Köyü’ne.

Annemin ailesi Huriye-Halil Ortaç’lar da İzmit Derince’ye. Annemin babası Halil Ortaç’ın kardeşleri İstanbul’a, İzmit’e, Adapazarı ve Tokat’a gönderilirler.

Göçe zorlananlar annemin ailesinin bağlı olduğu Türkmenler, Kırım Kökenli Tatarlar ve Beyaz Çingeneler’dir. Çocukluğum Derince’deki bu karma Romanya Göçmenleri Gettosu içinde geçti...

Romanya Göçü & Göçmenleri şimdiye dek işlenmemiş, belgelenmemiş bir konudur. Romanya Göçmenleri bir araya gelip örgütlenmemiş ve dernekleşmemişlerdir.

Türkiye-Romanya arasında imzalanan Romanya Mübadil Muhaceret Anlaşması metni, göçe ait görüntüler, belgeler ve yazıya dökülmüş öyküler yoktur.

Romanya Göçü ve Göçmenleri konusunu belki de ilk kez yazı ve belgeye döken kişiyim. “Bir Zamanlar Derince ve Akıp Giden Yıllar” deneme yazımda söz ettim.

Çeşitli araştırmalar yaptım. Belgeler, kitaplar okudum. Onlarca, yüzlerce kişiyle konuştum. Romanya Konsoloslukları ile yazıştım. Deneme yazımı okuyan ve ailesinin Romanya Göçmeni olduğunu yazan onlarca kişiyle yazıştım. Romanya Göçmenleri’nin yerleştirildiği yerleri, köyleri ve kentleri belirledim. Belirlediğim yerlere gittim. Görüntüler aldım. Öyküler dinledim...

İzmit Derince, İzmit Dağköy, Adapazarı Doğançay, Adapazarı Beşevler, İstanbul Silivri ve Büyük Kılıçlı, Yalova Altınova Subaşı & Geyikli’ye gittim...

Bu göçe dair Türkiye & Romanya Mübadil Muhaceret Anlaşaması metni, Romanya’dan Köstence Limanı’na, oradan İstanbul’a ve İstanbul’dan dağıtılan yerlere dek çekilmiş görüntüler, liman geçiş belgeleri, Romanya Vatandaşlık Belgeleri, Liman geçiş izin belgeleri, yol belgeleri, geçiş belgeleri, gıda dağıtım belgeleri, erzak belgeleri...

Belgeler, evraklar, kimlik belgeleri, Muhacir İskan Haneleri Yasa metni ve 1935’lerden günümüze dek görüntülenmiş başka resimler... Sıralananlara başka bilgi ve belgeler de eklenebilir.

Hereke kökenli Atilla Oral’ın Özgür Kocaeli Gazetesi Pazar ekinde çıkan “Kocaeli’de Göçmen İskanı” yazısı ve İzmit’te misyonerlik çalışmaları yapan, İzmit St. Barba Fransız Kilisesi’nde çalışan Conception Misyonerleri’nin çektiği görüntüler dışında…

Misyonerler Romanya’da sürülen Romanya Muhacirleri için Derince [İzmit-Türkiye] yaptırılan Muhacir İskan Haneleri’ne ziyarete gitmişler….

Elimde başka hiçbir bilgi ve belge yok!. Var olan sadece annemin ve annemin anne ve babasının, yakın akrabaların anlattığı öyküler...

Romanya Göçmenleri’nden Kırım kökenli Taralar’ın, Beyaz Çingeneler’in ve çeşitli yerlerde dağıtılmış olan Türkmenlerin anlattıkları öyküler… Bana anlatılanları yazıya döktüm.

Bizlere anlatılanları öyküye, romana, belgesel araştırmalara dökmek gerek.

Derince Ekspres Gazetesi’nde köşeyazıları yazdığım zamanlarda bu göçe uğramış yaşlı kişilerle yaptığım söyleşileri ekledim...

Yazmak gerek. Romanya Göçmenleri’nin çocuk ve torunlarının örgütlenmesi ve bir araya gelmesi gerek.

Saygılar & Sevgiler
Erkan Kiraz,

Erkan Kiraz, 30.01.2008 Çarşamba, Saat: 11.00–23.00, Kentsa Sitesi, Alikahya-İzmit, GSM: 90–532–613 31 02, Emails: erkankiraz@yahoo.com & erkankiraz-41@hotmail.com.


© Copyright Hakkı Erkan Kiraz’a Aittir. Tüm Hakları Saklıdır.
Bu yazı ancak kaleme alanın izni alınarak tekrar yayınlanabilir ya da dağıtılabilir.
© Copyrighted to Erkan Kiraz. All Rights Reserved.
This study may be re-copied or re-distributed only with prior consent of its Author.
Written & Edited By Erkan Kiraz erkankiraz@yahoo.com on 30.01.08.