Başkalarının Anılarındaki İzler
Yazım Tarihi; 16 Ekim 2004 Cumartesi, Şirintepe-İzmit, Yayın Tarihi;
Yazım Tarihi; 16 Ekim 2004 Cumartesi, Şirintepe-İzmit, Yayın Tarihi;
Derince’nin semt semt anlatımının aralarına yaşanmış belli olayları sokacağım. Öykülerde belli bir sıralama olmayacak. Şayet rast gele sıraladığım olaylara katkı sağlayacak, anıları ve bellekleri sağlam Derince Sevdalıları çıkarsa olayları belki bir düzene sokabilirim.
Okuduklarımdan ve duyduklarımdan yola çıkarak anlatacağım Derince’de yaşanmış birçok olay var. Bunların bir kısmını çocukluk günlerimde yaşadıklarım, birçoğunu da büyüklerimden duyup işittiklerim oluşturuyor. Az bir kısmı ise belli arşiv belgelerinden çıkarttıklarımdan ibaret.
Sözgelimi; “Ağ Manialar’daki Mühimmat Deposu Patlamaları”, “Buluntu Bombaların Patlama Felaketleri”, “Derince Limanı’nın Kuruluşu”, “Ağ Manialar’da Askeri Cezaevi”, “Pilav Günleri”, “Ağ Manialar Askerlerinin Derince Merkez Camii Alanında Ekmek ve Yemek Dağıtması”, “İstasyon Yapıları”, “Eklenti Yapılar ve İstasyon Oteli”, “Teneke Mahallesi”, “Ahmet Ağa, Ali Osman, Kaynak İçme Suları”, “Travers Fabrikası’nın Kuruluşu”, “Derince’de İlk Elektrik”, “Derince’de Elektrik Trafosu”, “Derince’de Sinemalar”, “Derince’de Taksi Durakları”, “Derince’de Ulaşım”, “Derince’de İlk Okullar”, “Derince’de Çenesuyu”, “Ray Spor Etkinlikleri” gibi.
Sizin de aklınıza birçok öneli olay, sosyal etkinlik, dini ve milli bayramlar ya da toplumu yakından ve derinden etkileyen hadiseler geliyor olabilir. Bu tür bilgileri bizimle paylaşırsanız Derince’nin Geçmişi öykülerini kayda geçme çabalarımıza destek sağlamış olursunuz.
Derince; Türklerin ve yabancıların anılarında adından sık söz edilen bir yerdir aslında. İlkin Türk gazete, dergi ve kitaplarında zikredilen Derince’den söz edeceğim. Ardından da yabancıların anılarında, haberlerde ve yayın organlarında söz edilen Derince alıntılarına geleceğim.
16 Kanunuevvel 1929 günlü Halk Gazetesi’ndeki ana başlıkta “Sevgili Gazi’miz Yalova’ya gelirken. Altta: Gazi Hz.leri Derince’de karşılayıcıları arasında..” diye söz eder. Nazım Hikmet, Adam Yayınları tarafından basılan, “Memleketimden İnsan Manzaraları” adlı eserinin, 68. ve 70. sayfalarında içinde bulunduğu tren Haydarpaşa-İzmit yolunda Derince İstasyonu'ndan geçerken, Kambur Kerim'in hikayesini anlatır. “Derince’de durdu tren..” der ve devam eder.
Dr. Yusuf Çam, “Milli Mücadelede'de İzmit Sancağı” adlı yapıtının 35. sayfasında Rum ve Ermenilerin Derince’de yer alan askeri silah depolarından Amerikalıları kandırarak nasıl silah aldıklarından söz eder.
Rahmetli Avni Öztüre ise “Nicomedia Yöresinde Yeni Bulgularla İzmit Tarihi” adlı eserinde Derince’den en ayrıntılı ve en çok söz eden kişidir. Derince’nin geçmişinden M.S. 781 yılında İstanbul ile dolaylarına kadar gelen Harun-er Reşit’in zamanlarından ta Cevat Abbas Paşa Köşkü’nün durduğu günlere kadar söz etmektedir.
Şahap Azmi Öçalır ise “Harp Hatıralarım” adlı eserinde şöyle söz eder Derince’den; “... İşler tamamlandıktan sonra Marmara kıyılarına yürüyüşe başlandı. Ereğli'den ve buraya yakın iskelesi bulunan köylerden kayıklarla vapurlara ve doğruca Derince'ye nakledildik. Derince'ye daha önce gönderilen konakçı subaylar her ihtiyacı orada temin etmişlerdi. Birliklerimiz aynı intizam ve mükemmeliyetle karaya çıkarak gösterilen boş araziye çadırlarını kurdular....”
Atilla Oral da 13.10.02 günkü Özgür Kocaeli Gazetesi Pazar Eki’nin 7. sayfasında yayınlanan “Türk Ticaret ve Sanayi Tarihi”nde İzmit Körfezi” başlıklı yazısında “Derince Limanı”nı konu almış ve 1920’lerde İngiliz İşgal Kuvvetleri’nin Ağ Manialar sırtlarındaki silah bırakma sonrası Osmanlı mühimmat ve silahlarını nasıl imha ettiklerini anlatmıştı.
Yabancı kaynaklarda da Derince adından sık söz edilmektedir; Centerville, Mississippi’den Admiral Briscoe, 1920-1921’lerdeki Türk-Yunan çarpışmalarında Derince’de bir Amerikan Deniz İndirme Birliğine kumanda eder.
E.Talbot, "Steam in Turkey an Enthusiasts' Guide to Steam Locomotive of Turkey" adlı kitabının 17. sayfasında da Derindje adlı geminin 1912’de Bremer Dampferlinie Atlas’dan satın alındığını ve 1914’de de Türk Deniz Nakliye Bölümü’nde yani Osmanlı Seyrisefain İdaresi, İstanbul’da hizmete sokulduğunu yazar.
1933’lerde Türkiye’de görev yapan “Ortadoğu Yardım” kuruluşunun Genel Müdürlüğü’nü yürüten Mr. Jaquith, Amerikan Kadınlar Hastaneleri’nin (American Women's Hospitals) en büyük yardım işini İzmit, Bahçecik ve Derince’de yürüttüğünden söz eder. Hastane 20 ile 25 bin mülteciye hizmet verir.
Rahmetli Avni Öztüre ise “Nicomedia Yöresinde Yeni Bulgularla İzmit Tarihi” adlı eserinde Derince’den en ayrıntılı ve en çok söz eden kişidir. Derince’nin geçmişinden M.S. 781 yılında İstanbul ile dolaylarına kadar gelen Harun-er Reşit’in zamanlarından ta Cevat Abbas Paşa Köşkü’nün durduğu günlere kadar söz etmektedir.
Şahap Azmi Öçalır ise “Harp Hatıralarım” adlı eserinde şöyle söz eder Derince’den; “... İşler tamamlandıktan sonra Marmara kıyılarına yürüyüşe başlandı. Ereğli'den ve buraya yakın iskelesi bulunan köylerden kayıklarla vapurlara ve doğruca Derince'ye nakledildik. Derince'ye daha önce gönderilen konakçı subaylar her ihtiyacı orada temin etmişlerdi. Birliklerimiz aynı intizam ve mükemmeliyetle karaya çıkarak gösterilen boş araziye çadırlarını kurdular....”
Atilla Oral da 13.10.02 günkü Özgür Kocaeli Gazetesi Pazar Eki’nin 7. sayfasında yayınlanan “Türk Ticaret ve Sanayi Tarihi”nde İzmit Körfezi” başlıklı yazısında “Derince Limanı”nı konu almış ve 1920’lerde İngiliz İşgal Kuvvetleri’nin Ağ Manialar sırtlarındaki silah bırakma sonrası Osmanlı mühimmat ve silahlarını nasıl imha ettiklerini anlatmıştı.
Yabancı kaynaklarda da Derince adından sık söz edilmektedir; Centerville, Mississippi’den Admiral Briscoe, 1920-1921’lerdeki Türk-Yunan çarpışmalarında Derince’de bir Amerikan Deniz İndirme Birliğine kumanda eder.
E.Talbot, "Steam in Turkey an Enthusiasts' Guide to Steam Locomotive of Turkey" adlı kitabının 17. sayfasında da Derindje adlı geminin 1912’de Bremer Dampferlinie Atlas’dan satın alındığını ve 1914’de de Türk Deniz Nakliye Bölümü’nde yani Osmanlı Seyrisefain İdaresi, İstanbul’da hizmete sokulduğunu yazar.
1933’lerde Türkiye’de görev yapan “Ortadoğu Yardım” kuruluşunun Genel Müdürlüğü’nü yürüten Mr. Jaquith, Amerikan Kadınlar Hastaneleri’nin (American Women's Hospitals) en büyük yardım işini İzmit, Bahçecik ve Derince’de yürüttüğünden söz eder. Hastane 20 ile 25 bin mülteciye hizmet verir.
Mennonites Misyonerleri'nden Katie'nin öyküsünde de Uluslararası Yardım Kuruluşları kanalıyla İstanbul’dan Derince’ye gelip Rum ve Ermeni göçmenlere yardım ettiği anlatılmaktadır.
Florence Converse, kaleme aldığı “A Chronicle Of The Years 1875-938, Wellesley College” adlı yapıtının “1939, Bölüm VIII, Savaş: Bir Ziyaret”inde Derince’den çok ayrıntılı söz eder; .. Birim’den dört kişi Küçük Asya’daki Derince’ye gönderildi. Birimdeki Ruth Whiting, 1906 adlı sosyal yardımcı istasyonu ve işçi tanımlar; Derince, A.C.R.N.E. için kalıcı tedarik merkeziydi. Burada yıllar önce Almanların yaptığı iki ambarda 5 milyon $ değerinde tedarik malzemesiyle ABD Gıda Komisyonu’na ait 1milyon $ değerinde malzeme vardı. Bu ambarlar barınma yerleri olarak kullanılmaktaydı. Erkekler bir yapının 5. katında kalırken, kadınlar yapıların diğer katlarına yerleşmişlerdi. Her bir odada sekiz kişi olarak görev yapıyorduk. Beyaz hastane yataklarında rahat uyuyup, yemeklerimizi yemekhane yapısında yemekteydik. Aşçı ise bir ABD’li bahriyeliydi. Derince’de çok meşguldük. Mabelle Phillips’ten bir kantin açması istendi. O da eski bir arabayı boyadı, İçine raflar yerleştirdi. İçine girilmesi kolay bir yer oldu. Kantinde çikolatalar, iğne-iplik malzemeleri, kuru üzüm ve banyo malzemeleri satılmaya başlandı. Alanlar ise yardıma katılan kişiler ve yerlilerdi. Bernice Everett (1906) Kafkas Ekibine yardımcı oluyordu. Isabel Carter (1908) ise barınakların güvenliğinden ve denetiminden sorumluydu. ...”
Yazımı okuyup da eksik gedik bulanlardan, beğenmeyenlerden ya da bana destek olmak isteyenlerden bir ricam var. Bu ricamı sık sık dillendireceğim. Lütfen bana bir biçimde erişin. Bildiklerinizi paylaşın. Bana erişmek için GSM Tel: 0532-613 31 02 yada erkankiraz@yahoo.com e-mail adresimi kullanabilirsiniz.
© Copyright Hakkı Erkan Kiraz’a Aittir. Tüm Hakları Saklıdır. Bu yazı ancak kaleme alanın önceden yazılı izni alınarak tekrar yayınlanabilir ya da dağıtılabilir. © Copyrighted to Erkan Kiraz. All Rights Reserved. This study may be re-copied or re-distributed only with prior consent of its Author. Written & Edited By Erkan Kiraz erkankiraz@yahoo.com on various dates.
Access Info; Erkan KIRAZ; Work Address; Import & Export Expert, Toyota Otomotiv Türkiye A.S. P.K.161, Adapazari, Nehirkent 54000, Turkey. Tel: +90-264-295 10 82 Direct, Fax: +90-264-295 00 82, erkan.kiraz@toyotatr.com Home Address; Kentsa Sitesi. A15, D: 1, Alikahya-Izmit, Turkey. Home Tel; +90-262- 319 41 00, GSM; +90-532-613 31 02, E-Mails; erkankiraz@yahoo.com, erkankiraz-41@hotmail.com, URLs; http://www.mtuncel.com, http://www.gezinotlari.net, http://erkankiraz.blogspot.com, http://erkankiraz.multiply.com/, http://www.panoramio.com/user/2404315.
Access Info; Erkan KIRAZ; Work Address; Import & Export Expert, Toyota Otomotiv Türkiye A.S. P.K.161, Adapazari, Nehirkent 54000, Turkey. Tel: +90-264-295 10 82 Direct, Fax: +90-264-295 00 82, erkan.kiraz@toyotatr.com Home Address; Kentsa Sitesi. A15, D: 1, Alikahya-Izmit, Turkey. Home Tel; +90-262- 319 41 00, GSM; +90-532-613 31 02, E-Mails; erkankiraz@yahoo.com, erkankiraz-41@hotmail.com, URLs; http://www.mtuncel.com, http://www.gezinotlari.net, http://erkankiraz.blogspot.com, http://erkankiraz.multiply.com/, http://www.panoramio.com/user/2404315.
Posts
