Sunday, November 30, 2008

Eski Çarşı II; Doğu Yaka, Güneyden Kuzeye

Eski Çarşı II; Doğu Yaka, Güneyden Kuzeye
Yazım Tarihi; 11 Ekim 2004 Cumartesi, Şirintepe-İzmit, Yayın Tarihi;
Eski Postane karşısındaki alan boydan boya Armut bahçesiydi. Eski İstasyon Oteli yada daha sonraları Revir Yapısı olarak bilinen yer ve çevresi görünmekteydi. Karşı parsellere katlı yapıları kondurulması çok sonraki yıllara denk gelir. Yapıldığında alt katına lokanta açıldı. Üst katı kahvehane oldu. Bir batı köşeye yapılan yapının alt katında Hilmi Keskin, İsmail İnci ile ortak Fotoğraf Stüdyosu açtı. Sonra dükkanlarını İzmit’e taşıdılar.

Kanarya Sokak tarafında kahvehaneler vardı. Masalar ve sandalyeler ağaç gölgeleri altına atılırdı yazları. Bu sokak şen şakraktı her gün her saatte. İstasyon Caddesi’ne doğru köşede Abdurrahman Korkmaz’ın bir oğlu berberlik yapıyordu. Daha sonra ise Hamdi Alkan burada Güneşgaz ve Çamgaz satmaya başladı. “Eşek Yaşar” Deniz de tüpleri bisikletle taşımaya başlamıştı. Yanındaki dükkan ilk zamanlar Meyhane’ymiş. Daha sonra ise Simitçi Fırını olmuştu.

Postane Sokak’ın güney tarafını doğudan batıya doğru ele aldığımızda Postane Sokak ve Kanarya Sokak’a açıklan kapılarıyla yıllardır aynı işi yapan Hakkı’nın kahvehanesi vardı. Burası hala işlemektedir. Kahvehanenin yerinde “Yorgancı Hasan”ın dükkanı varmış. Yanında Ali Balcı’nın küçük dükkanı. Çakmak, kalem ve benzeri şeylerin satıldığı bir tür mini, kırtasiyeciydi burası. “Manufaturacı Cemal” Alemdar’ın Manifatura Dükkanı. “Terzi Reşit”in dükkanı. Daha sonra İstasyon Camisi önündeki barakaya taşınacaktı. Sokak boyunca Salı Pazarı kurulmaya başlamıştı. Pek rağbet görmeyen bir pazardı.

Postane Sokak’ın kuzey tarafında, doğudan batıya, Postane yapısına doğru ise ilk dükkan “Atom’un Meyhanesi”ydi. Teras katı ünlüydü. Denizcilerin yazları en rağbet ettiği mekandı burası. Memduh Çorabay’ın işlettiği, vaktiyle iki kapılı dükkan vardı. Her tür şeyin bulunduğu dükkan. Özden İnce’nin soba ve bisiklet sattığı dükkan. “Berber Mustafa”nın Berber Dükkanı. Yanında bir Tuhafiye dükkanı ve yine Özcan İnce’ya ait en son dükkan. Tekel Bayii.

İstasyon Caddesi’nden kuzeye doğru devam edince birçok isim geliyor akla. Zaman içinde değişimler elbette olmuştur. Abidin Kuş’un dükkanı. Bu dükkan daha sonra ev gereçleri satan dükkan oldu. Köşede Lütfü Özkan’ın “Cici Berber”i. Yanında “Köfteci Sabahattin” Duray’ın dükkanı. “Bisikletçi İrfan Ağa”ya bitişik yerde bir pasaj vardı. Pasajın batı köşesinde ise “Foto Can”. Durmuş Közler’in Fotoğraf Stüdyosu. Bu pasajda başka kimlerin dükkanı vardı acaba! Çok sonraki yıllarda bu pasaj ortadan kalktı. Sokağın şimdiki adı Eskiciler Sokak. Biz çocuklar için bayram yeri sürekli. Çekim merkezi. “İrfan Ağa”nın kiralık bisikletleri. Sokağın köşelerine dizilmişler.

Eskiciler Sokak ile Kavaklar Sokak arasında kalan yerde iki katlı bir ev vardı. Alt katı kahvehane olarak işletildi. Sonraları lokanta oldu. En sonunda ise uzun yıllar yapı Kredi Bankası bu konutu kiraladı. Derinceliler’e hizmet verdi. Sonraki zamanlarda ise banka Derince’yi terk etti.

Kavaklar Sokak güney tarafta yer alan ve hala aynı işin yürütüldüğü bir dükkan vardı. “İğneci Fevzi” Büyük’ün dükkanı. Şinasi & Şemsettin adlı iki oğlu vardı. Sokağın kuzey tarafında, ileride bir iki dükkan daha vardı. İğneci Fevzi’nin dükkanının ilerisine de daha sonraki yıllarda bir kahvehane açılmıştı. Şimdiki adı Huzur Kıraathanesi.

Kavaklar Sokak’ın caddeye birleştiği yerde yuvarlık cepheli, tek katlı dükkan aynı biçimini korumaktadır. Şefik Erbay’ın işlettiği Tuhafiyeci Dükkanı’ydı burası. Yanındaki dükkan sürekli kapalıydı. Camında Van Der Zee yazmaktaydı. Gemi Acentesiydi burası. Besim Kıt’ın işlettiği dükkan. Mekan ilkin meyhaneymiş. Daha sonra ise Bakkal Dükkanı oldu. Sonraki yıllarda Kırtasiyeci dükkanı açıldı.

Bir tarafında “Totocu Fahri”nin diğer tarafında ise “Yağcı Veli”nin açtığı saatçi dükkanının bulunduğu iki katlı ev. “Totocu Fahri” burada hep vardı. Ama “Yağcı Veli” buraya çok sonraları dükkan açmıştı. “Yağcı Veli” Cuma Pazarı’nda dökme yağ satardı. Evi Dolmuş Durağı yolu üzerindeydi. Oğullarından birisi at sırtında dökme yağ satma işini sürdürmüştü uzun süre.

Çok sonraları Hilmi Keskin’in açtığı “Stüdyo Palet” gelmişti çarşıya. Fotoğraf Yarışmaları düzeliyordu Derinceli çocuklar arasında. Yanında kardeşi Nejat Keskin çıraklık etmekteydi. Köşede ise Hasan Can’ın ayakkabı tamir dükkanı mı vardı bilemiyorum. Yapının üst katında “Moskof Ahmet” Köse’nin işlettiği bir kulüp vardı.

Ara sokağın şimdiki adı Şehit Cumhur Yüzlü. Sokak, cadde ve mahalle adlarını tümden değiştirmiş belediye!? Yıllarca özlemini çektiği belediye Derince’nin kimliğini altüst etmiş! Sokak içinde bir marangoz ve bobinajcı dükkanı vardı. Hurşit Amca. Onda sonra bir ayakkabıcı dükkanı vardı.

Karşı köşede büyük bir arsa vardı. Ön tarafta da ayakkabıcı dükkanı. Hasan Can’a aitti. Yıllar sonra buraya büyük bir apartman dikilmiş ve alt katları pasaj biçimine getirilmişti. Bir köşede Hasan Can’ın ayakkabıcı dükkanı vardı. Hemen yanında ise Musa Şentürk’ün işlettiği bakkaliye dükkanı yer alıyordu. Bunun üst katında bir dişçi açılacaktı. Ama önceleri burada sağlık ocağı açılmış.

“Börekçi Osmanlı Fahri”nin börekçi dükkanı açtığı yer sonraları manav olmuştu. Bitişiğindeki dükkan ise çocukluk günlerimizin ilk kitapçısıydı. Başka kitap ve kırtasiye dükkanı yoktu Derince’nin. Tevfik Çantalı. Mete ve Arif adlı iki oğlu vardı. Babalarına yardım ederlerdi okul açılışlarında. Tevfik Çantalı, Subay Mahallesi ya da Dumlupınar Mahallesi’nde oturmaktaydı.

Fırın Sokak içinde Mispak Kuru Temizleme dükkanı vardı. İlk ve tek olan. İzmit’te dahi ilkmiş bu dükkan. Köşedeki üç katlı yapı Celal Balcı’ya aitti. İlk zamanlar Derince’nin ilk sinemalarından. Daha sonra ise Derince Palas Oteli. Ardından alt katında açılan Derince’nin ilk Ekmek Fırını’nın olduğu yer. Sonraki yıllarda “Lazlar”dan. Hasan Küçükkeskin bakkal dükkanı açar buraya. Otelin giriş kapısı yanındaki küçük dükkanda Osman Pamirel’in “Tekel Bayii” varmış. Osman Pamirel futbolla çok ilgiliymiş. Uzun süre Derince Gençlik Spor’da oynamış. Derince Gençlik Spor Kulübü’nün destekçilerindenmiş.

Otelin yanındaki yoğurtçu dükkanını ise “Yoğurtçu Halil” işletiyordu. Dükkanda ayağı sakat olan “Topal Recep” adlı birisi vardı. Ehliman Gezer’in terzi dükkanı ise “Ayakkabıcı Arif” Dangoz’un bitişiğindeydi. “Burç Terzisi”. “Ayakkabıcı Arif” çok sonraları dükkanını Eski Limanyolu’na taşıyacaktır. Yanında iki kişi çalışırdı. Yüzü güleç, muhabbeti bol ve çalışkan bir kişiydi Arif Amca.

Ara sokağı şimdiki adı Dar Sokak. Tam köşede bir plakçı vardı. Agora Plak Evi. Bu dükkanı kim çalıştırıyordu? Ali İhsan mı? Eski zamanları anımsayan kaldı mı aramızda? Elektrikçi Cemalettin Ülergin’nin elektrikçi dükkanı “Gazcı Rahim”in köşesinde miydi? Bu ara sokak içinde büyüklerimizin “My Friend” diye tanıdığı biz çocukların “Uncle Kamil” diye bildiğimiz harika kişi yaşardı. Kamil Kartel. Yaşamı İngilizce idi adeta. İki oğlu vardı. Küçük olan Soner Kartel yıllara sonra Kanada’ya üniversite öğrenimi için gidecek ve orada yerleşecekti.

Gazyağı ve İspirto satan Cevdet Dağlar’ın kayınçosu. “Gazcı Rahim” Aktaş. Oğlu Saim’i biliyordum. İnsanları lakaplarıyla tanımlamak ve öylece bilmek ne garip çelişti. Lakaplar belleklerde kalmış ama soyadları unutulmuş. Birçok kişinin soyadını belirleme de ne çok zorluk çektim. Çarşıda Tatarlar ve Lazlar egemen olmuş esnaflıkta. Esnaf Lazlar’ın çoğu sonraları gelmişler Derince’ye. 1950’li yıllar filan olmalı.

“Gazcı Rahim” Aktaş’ın bitişiği dükkan biraz yüksekte kalıyordu. Neden acaba? “Terzi Vecdi”nin dükkanıydı. Dükkana merdivenle çıkılırdı. Merdiven basmakları kuzey taraftan başlardı. Hemen yanında ise Remzi Balcı’nın Ekmek Fırını. Onun bir üst tarafında ise Merkez Camii imamı “Hafız” Hasan Yılmaz’ın iki katlı ve taraçalı evi geliyordu. Taraçada vakti zamanında sinemacılı yapılmış. Birinci katı pasajdı. Güney köşede yeğeni “Emice” Mustafa Yılmaz’ın Nalburiye Dükkanı vardı. Gerideki dükkanlar depo olarak kullanılırdı. İçeride bir dükkan “Seyyar Gazeteci” Burhan’ın gazete depolama dükkanıydı. Gazeteler Pasaj içinde Erdoğan Bilgin’in eczanesi önünde satılırdı.

Pasajın kuzey köşesinde Erdoğan Bilgin’in Eczanesi. Derince’nin ilk eczanelerinden. Sonraları üst İstasyon Caddesi’ne Derince Eczanesi açılacaktı. Dar bir ara sokak vardı. Şimdi Eczane Sokak olmuş. İki dükkanın bulunduğu tek katlı ev. Güney köşede Tatarlar’dan “Dilsiz Berber” İrfan Sefit’in Berber Dükanı. Yanındaki ise çok sonraları Refik Mutlu’nun Tekel Bayii Dükkanı. Oğulları Ömer ve Kadem’i bilirdim. Kadem yılarca “Berber Turan” Günaydın’ın yanında çıraklık ve kalfalık yapmıştı.

Manolya Pastanesi’ni ise “Lazlar”dan Niyazi & Muzaffer Balcı kardeşler çalıştırmaktaydılar. İki katlıydı. Masalar kuzey duvarı tarafındaydı. Dolapları ve buzdolapları güney duvarı önüne dizilmişti. Kapısı doğu-güney köşedeydi. Yazları kapı açık olur, sinekleri engellemek içim boncuk benzeri şeylerden örülme süslü bir engel takılı olurdu açık kapı yerinde. İçeri girince boncuklar bir birlerine çarpar şıkır şıkır sesler çıkartırdı.

Birçok esnaf gibi Niyazi & Muzaffer kardeşlerin Manolya Pastanesi de Kuzey Derince’ye Denizciler Caddesi üzerine taşınacaktı yıllar sonra.

Bodrum katına 1972’lerde Birlik Taksini’nin açıldığı Ankara Asfaltı kenarındaki iki katlı ev. Geçit tarafındaki köşesi yuvarlaktı. Eski Çarşı tarafından merdivenle çıkılan birinci katında yıllarca Ziraat Bankası hizmet verecekti Derinceliler’e. Rasim Alptekin. “Tatarlar”dan. Derince ve Topallar Köyü’nün ilk muhtarlarından. Bu iki katlı yapı Rasim Alptekin’e aitti.
© Copyright Hakkı Erkan Kiraz’a Aittir. Tüm Hakları Saklıdır. Bu yazı ancak kaleme alanın önceden yazılı izni alınarak tekrar yayınlanabilir ya da dağıtılabilir. © Copyrighted to Erkan Kiraz. All Rights Reserved. This study may be re-copied or re-distributed only with prior consent of its Author. Written & Edited By Erkan Kiraz erkankiraz@yahoo.com on various dates.

Access Info; Erkan KIRAZ; Work Address; Import & Export Expert, Toyota Otomotiv Türkiye A.S. P.K.161, Adapazari, Nehirkent 54000, Turkey. Tel: +90-264-295 10 82 Direct, Fax: +90-264-295 00 82,
erkan.kiraz@toyotatr.com Home Address; Kentsa Sitesi. A15, D: 1, Alikahya-Izmit, Turkey. Home Tel; +90-262- 319 41 00, GSM; +90-532-613 31 02, E-Mails; erkankiraz@yahoo.com, erkankiraz-41@hotmail.com, URLs; http://www.mtuncel.com, http://www.gezinotlari.net, http://erkankiraz.blogspot.com, http://erkankiraz.multiply.com/, http://www.panoramio.com/user/2404315.