Derinceli Yörükler
Yazım Tarihi; 05 Haziran 2005 Pazar, Şirintepe-İzmit, Yayın Tarihi;
Yazım Tarihi; 05 Haziran 2005 Pazar, Şirintepe-İzmit, Yayın Tarihi;
Her yıl olduğu gibi bu sene de Derinceli Yörükler, mahallenin kuzey tarafında kalan bir düzlükte şenlik yapacaklardı. 29 Mayıs 2005, Pazar günü şenliğe katılacaktım. Önceki senelerde Bilecik Söğüt’e yaptığım gezilerde, Eylül ayı sonlarında yapılan en geniş ve ünlü Yörük Şenliği’ne gitmeye söz vermiştim kendime. Ama bir türlü nasip olmamıştı Söğüt Yörük Şenliği’ne gitmek. Söğüt’teki şenlik çok görkemli oluyordu. Söğüt’te göçün getirdiği rantın, yerleşim yerlerini betonlaştırması yoktu. Ertuğrul Gazi ve silah arkadaşlarının mezarlarının bulunduğu alanın çevresinde, şenlikleri için ayrılmış düzenli, ağaçlı ve pırıl pırıl geniş bir alan vardı. Ama Derince, Söğüt gibi değildi. Aşırı göç ve rantlaşma beldemizi günden güne kemirip duruyordu.
Derinceli Yörükler’i anlatmamın yanında bu seneki Yörük Şenliği öykümü birleştirmek istedim. Sopalı Çiftliği yoluna girip eskileri Yörük Mahallesi sırtlarına gideceğiz ve şenliği izleyeceğiz. Görüntü alacağız. Fırsat olursa konuşacağız. Bilgi aktaracağız. Yenikent’e çıkıp en kuzey uca eriştikten sonra Derinceli Yörüklerin yerleştiği sokağa giriyoruz. Eskilerde sokağın daha çok batı yakasında Kerpiç Evler vardı. Daha sonraları ise doğu tarafına da yapılmıştı konutlar. Babamla çocukluğumda bu ev kümelerinin bulunduğu tepeye gittiğimiz günlerde bazı hanelerin hala Kıl Çadırlar’da yaşadıklarını anımsamaktayım. Silik biçimde. Bölük pörçük. O zamanlar hayvancılık yaparlardı. Kendilerine özgü kıyafetleri vardı.
Aklımda kalan Yörük Kadınları’nın renkli giysileri ve kafalarına fes benzeri bir şapka olduğuydu. Yörük yüzleri bana elma gibi kırmızı ve tombul gelirdi. Mahalleyi görüntülemek için bir kaç kez gittim. Yaşlı ve genç Yörükler’le konuştum. Kerpiç evlerden geriye kalanlarla kerpiçten ekmek fırınlarını görüntüledim. Mahallenin doğu tarafında, orta kesimde bir yerde cami yapılmıştı. Caminin altında yer alan dükkanın önünde Yörük Derneği’nin tabelası vardı.
Bölgede Yörük adı sadece arsasını bağışladıkları mezarlıkta var. Neden mahallelerinin adına sahip çıkmadıklarını sorumuştum. Tutanımız, destek çıkanımız olmamış. Sesimize kulak verenimiz yok demişlerdi. Yapabildiğimiz sadece dernekleşmek ve şölenlerimizi burada yapmaya başlamak diyorlardı. Bu da en azından hiç yoktan iyi değil mi diye onayımı bekliyorlardı. Kimliklerimizi ve geleneklerimizi yitirmek üzereydik dediler. Bir de her alt gurup ve millette olduğu gibi Yörükler’de de bölünmeler, siyaset ve ideolojik hareketlerin tepe yaptığı zamanlarda yaşanılan uzaklaşmalar yaşanmıştı.
Şenliğe gitmek için yola çıktığımız zaman, şenlikten önce Çenesuyu Tesisleri gerilerinde kalan Çenedere Vadisi’ni gezme merakımız, gerilerde, vadi içinde kalan, kurumuş su tutma beton havuzları merakla inceleme, bağlık ve ormanlık alanların görüntülenmesi ve geri dönüşte, derme çatma baraka benzeri, konut denilemeyecek geçici barınma yerlerinde kalan, Orman Bakanlığı emrinde ücretli ağaç kesim işini ailecek, kamyonları, katırları, atları ve eşekleriyle yürüten Adanalı Göçer Yörükler’le, davet üzerine girdiğimiz muhabbet şenlikleri zamanında izleme şansımızı tüketti.
Saat 16:30 sularında, Yörükler Mahallesi-Toylar Köyü arasında yapılan toprak yol üzerinden bir iki kıl çadır önünde oynamakta olan gençlerin danslarıydı. Bir zamanlar yegane Yörük Köyü olan Toylar’ın şimdilerde Çaldıranlı Kürtler’in köyü olmasının öyküsü, Derinceli Yörükler’in öyküleri ve Yörük Şenliği’nin nasıl yapıldığını harmanlamak başka zamana kaldı. Yapabileceğim sadece Derinceli Yörükler’in kısa öyküsünü aktarmak.
Derinceli Yörükler’e ait kısa ve özlü bilgileri “Yörük” Enver Derin[1] ile yaptığım muhabbette kaydetmiştim. Kısaca Derinceli Yörükler zaman içinde evliliklerle diğer milletlere karışmışlar ve özgünlüklerini yitirmişlerdir. Salt karı kocanın Yörükler’den oluştuğu bazı aileler de vardır elbette. Ancak kültürel olarak kimliklerine bağlılıklarını sürdürüyorlardı. Şimdi Derinceli Yörükler’in öyküsüne “Yörük” Enver Derin’in sağladığı bilgilerden bir göz atalım;
Derinceli Yörükler 14 hane olarak ilkin Sığırlık ve Alfaklar Bölgesi denilen yere gelip yerleşirler. Bu bölgelerin nerede kaldığını belirleyemedim. Ama mutlaka bir bilen vardır. Geldikleri zamanlar olasılıkla 1940’lar olmalı. Enver Derin’in ağabeyi Zeki Derin, Derince’de doğmuş. Derinceli Yömrükler’in Nüfus Cüzdanları’nda kayıtlı oldukları yer olarak bazılarında Kabaoğlu Köyü ve Arslanbey görünmekteymiş. Kabaoğlu Köyü bugünkü Kocaeli Üniversitesi Umuttepe Kampusu’nun hemen güney tarafında yer alır.
Kanımca Kabaoğlu Köyü çevresi Derinceli Yörükler’in geldikleri ikinci bölge olmalı. Arslanbey ise Kullar’ın daha güneyinde, Keltepe eteklerine yakın bir yerleşim yeridir. Kullar çevresi ise gelip konakladıkları ve uzun süre kaldıkları ilk yer olmalı. Yörükler konakladıkları yerlerde hayvancılıkla uğraşıyor ve sütten elde ettikleri ürünleri; yoğurt, peynir ve tereyağını İzmit’te satıyorlar. Karşılığında da gündelik gereksinimlerini, sözgelimi yemeklik yağ, tuz ve benzeri şeyleri alıyorlarmış. İzmit’e süt ürünlerini sattıkları kişi olarak İshak Uygun’un adını verdi Enver Derin. Kullar beldesi ve Kabaoğlu Köyü çevrelerinde konaklamalarının ardından, en son geldikleri yer, uzun yıllar Yörükler Mahallesi olarak anılacak olan günümüzdeki Fatih Sultan Mahallesi içinde kalan Öğretmenler Sokak’ın en kuzey tepeleri olur.
Derinceli Yörükler’in yerleştiği bölgeye eskilerde Ahmetpaşa Çiftliği denilmekteymiş. Yörükleri anımsatan iki ad kalmış günümüze. Birisi “Yörükler Mezarlığı”. Diğer ise “Yörükler Camisi”. Enver Derin’e 14 hane olarak gelen Yörükleri ad soyadı olarak sayabilir misin diye sorduğumda, bunu daha iyi büyüklerimiz bilir ama ben yine de belleğimi zorlayayım dedi. Aklına gelenleri saymaya başladı; 01) Ahmet Küçükaslan, 02) Ali Derin, 03) Halil Karakoç, 05) “Sarı” Hasan Derin, 06) İsa Karakaş (Nedim), 07) Mehmet Karakoç, 08) Mustafa Çetin, 09) Mustafa Kale, 10) Mustafa Karakuş, 11) Osman Şahin, 12) Veli Şahin ve 13) Yusuf Akyol. Bir hane eksik kalmıştı. Belki de atladığı amcası 14) Ahmet Derin’di bu hanenin sahibi.
[1] [“Derinceli Yörükler”, Söyleşi; Enver Derin, 12.12.04, Pazar, Denizciler Caddesi, Derince]. Sevgili Enver Derin’e sağladığı bilgiler için teşekkür ederim.
Derinceli Yörükler’i anlatmamın yanında bu seneki Yörük Şenliği öykümü birleştirmek istedim. Sopalı Çiftliği yoluna girip eskileri Yörük Mahallesi sırtlarına gideceğiz ve şenliği izleyeceğiz. Görüntü alacağız. Fırsat olursa konuşacağız. Bilgi aktaracağız. Yenikent’e çıkıp en kuzey uca eriştikten sonra Derinceli Yörüklerin yerleştiği sokağa giriyoruz. Eskilerde sokağın daha çok batı yakasında Kerpiç Evler vardı. Daha sonraları ise doğu tarafına da yapılmıştı konutlar. Babamla çocukluğumda bu ev kümelerinin bulunduğu tepeye gittiğimiz günlerde bazı hanelerin hala Kıl Çadırlar’da yaşadıklarını anımsamaktayım. Silik biçimde. Bölük pörçük. O zamanlar hayvancılık yaparlardı. Kendilerine özgü kıyafetleri vardı.
Aklımda kalan Yörük Kadınları’nın renkli giysileri ve kafalarına fes benzeri bir şapka olduğuydu. Yörük yüzleri bana elma gibi kırmızı ve tombul gelirdi. Mahalleyi görüntülemek için bir kaç kez gittim. Yaşlı ve genç Yörükler’le konuştum. Kerpiç evlerden geriye kalanlarla kerpiçten ekmek fırınlarını görüntüledim. Mahallenin doğu tarafında, orta kesimde bir yerde cami yapılmıştı. Caminin altında yer alan dükkanın önünde Yörük Derneği’nin tabelası vardı.
Bölgede Yörük adı sadece arsasını bağışladıkları mezarlıkta var. Neden mahallelerinin adına sahip çıkmadıklarını sorumuştum. Tutanımız, destek çıkanımız olmamış. Sesimize kulak verenimiz yok demişlerdi. Yapabildiğimiz sadece dernekleşmek ve şölenlerimizi burada yapmaya başlamak diyorlardı. Bu da en azından hiç yoktan iyi değil mi diye onayımı bekliyorlardı. Kimliklerimizi ve geleneklerimizi yitirmek üzereydik dediler. Bir de her alt gurup ve millette olduğu gibi Yörükler’de de bölünmeler, siyaset ve ideolojik hareketlerin tepe yaptığı zamanlarda yaşanılan uzaklaşmalar yaşanmıştı.
Şenliğe gitmek için yola çıktığımız zaman, şenlikten önce Çenesuyu Tesisleri gerilerinde kalan Çenedere Vadisi’ni gezme merakımız, gerilerde, vadi içinde kalan, kurumuş su tutma beton havuzları merakla inceleme, bağlık ve ormanlık alanların görüntülenmesi ve geri dönüşte, derme çatma baraka benzeri, konut denilemeyecek geçici barınma yerlerinde kalan, Orman Bakanlığı emrinde ücretli ağaç kesim işini ailecek, kamyonları, katırları, atları ve eşekleriyle yürüten Adanalı Göçer Yörükler’le, davet üzerine girdiğimiz muhabbet şenlikleri zamanında izleme şansımızı tüketti.
Saat 16:30 sularında, Yörükler Mahallesi-Toylar Köyü arasında yapılan toprak yol üzerinden bir iki kıl çadır önünde oynamakta olan gençlerin danslarıydı. Bir zamanlar yegane Yörük Köyü olan Toylar’ın şimdilerde Çaldıranlı Kürtler’in köyü olmasının öyküsü, Derinceli Yörükler’in öyküleri ve Yörük Şenliği’nin nasıl yapıldığını harmanlamak başka zamana kaldı. Yapabileceğim sadece Derinceli Yörükler’in kısa öyküsünü aktarmak.
Derinceli Yörükler’e ait kısa ve özlü bilgileri “Yörük” Enver Derin[1] ile yaptığım muhabbette kaydetmiştim. Kısaca Derinceli Yörükler zaman içinde evliliklerle diğer milletlere karışmışlar ve özgünlüklerini yitirmişlerdir. Salt karı kocanın Yörükler’den oluştuğu bazı aileler de vardır elbette. Ancak kültürel olarak kimliklerine bağlılıklarını sürdürüyorlardı. Şimdi Derinceli Yörükler’in öyküsüne “Yörük” Enver Derin’in sağladığı bilgilerden bir göz atalım;
Derinceli Yörükler 14 hane olarak ilkin Sığırlık ve Alfaklar Bölgesi denilen yere gelip yerleşirler. Bu bölgelerin nerede kaldığını belirleyemedim. Ama mutlaka bir bilen vardır. Geldikleri zamanlar olasılıkla 1940’lar olmalı. Enver Derin’in ağabeyi Zeki Derin, Derince’de doğmuş. Derinceli Yömrükler’in Nüfus Cüzdanları’nda kayıtlı oldukları yer olarak bazılarında Kabaoğlu Köyü ve Arslanbey görünmekteymiş. Kabaoğlu Köyü bugünkü Kocaeli Üniversitesi Umuttepe Kampusu’nun hemen güney tarafında yer alır.
Kanımca Kabaoğlu Köyü çevresi Derinceli Yörükler’in geldikleri ikinci bölge olmalı. Arslanbey ise Kullar’ın daha güneyinde, Keltepe eteklerine yakın bir yerleşim yeridir. Kullar çevresi ise gelip konakladıkları ve uzun süre kaldıkları ilk yer olmalı. Yörükler konakladıkları yerlerde hayvancılıkla uğraşıyor ve sütten elde ettikleri ürünleri; yoğurt, peynir ve tereyağını İzmit’te satıyorlar. Karşılığında da gündelik gereksinimlerini, sözgelimi yemeklik yağ, tuz ve benzeri şeyleri alıyorlarmış. İzmit’e süt ürünlerini sattıkları kişi olarak İshak Uygun’un adını verdi Enver Derin. Kullar beldesi ve Kabaoğlu Köyü çevrelerinde konaklamalarının ardından, en son geldikleri yer, uzun yıllar Yörükler Mahallesi olarak anılacak olan günümüzdeki Fatih Sultan Mahallesi içinde kalan Öğretmenler Sokak’ın en kuzey tepeleri olur.
Derinceli Yörükler’in yerleştiği bölgeye eskilerde Ahmetpaşa Çiftliği denilmekteymiş. Yörükleri anımsatan iki ad kalmış günümüze. Birisi “Yörükler Mezarlığı”. Diğer ise “Yörükler Camisi”. Enver Derin’e 14 hane olarak gelen Yörükleri ad soyadı olarak sayabilir misin diye sorduğumda, bunu daha iyi büyüklerimiz bilir ama ben yine de belleğimi zorlayayım dedi. Aklına gelenleri saymaya başladı; 01) Ahmet Küçükaslan, 02) Ali Derin, 03) Halil Karakoç, 05) “Sarı” Hasan Derin, 06) İsa Karakaş (Nedim), 07) Mehmet Karakoç, 08) Mustafa Çetin, 09) Mustafa Kale, 10) Mustafa Karakuş, 11) Osman Şahin, 12) Veli Şahin ve 13) Yusuf Akyol. Bir hane eksik kalmıştı. Belki de atladığı amcası 14) Ahmet Derin’di bu hanenin sahibi.
[1] [“Derinceli Yörükler”, Söyleşi; Enver Derin, 12.12.04, Pazar, Denizciler Caddesi, Derince]. Sevgili Enver Derin’e sağladığı bilgiler için teşekkür ederim.
© Copyright Hakkı Erkan Kiraz’a Aittir. Tüm Hakları Saklıdır. Bu yazı ancak kaleme alanın önceden yazılı izni alınarak tekrar yayınlanabilir ya da dağıtılabilir. © Copyrighted to Erkan Kiraz. All Rights Reserved. This study may be re-copied or re-distributed only with prior consent of its Author. Written & Edited By Erkan Kiraz erkankiraz@yahoo.com on various dates.
Access Info; Erkan KIRAZ; Work Address; Import & Export Expert, Toyota Otomotiv Türkiye A.S. P.K.161, Adapazari, Nehirkent 54000, Turkey. Tel: +90-264-295 10 82 Direct, Fax: +90-264-295 00 82, erkan.kiraz@toyotatr.com Home Address; Kentsa Sitesi. A15, D: 1, Alikahya-Izmit, Turkey. Home Tel; +90-262- 319 41 00, GSM; +90-532-613 31 02, E-Mails; erkankiraz@yahoo.com, erkankiraz-41@hotmail.com, URLs; http://www.mtuncel.com, http://www.gezinotlari.net, http://erkankiraz.blogspot.com, http://erkankiraz.multiply.com/, http://www.panoramio.com/user/2404315.
Access Info; Erkan KIRAZ; Work Address; Import & Export Expert, Toyota Otomotiv Türkiye A.S. P.K.161, Adapazari, Nehirkent 54000, Turkey. Tel: +90-264-295 10 82 Direct, Fax: +90-264-295 00 82, erkan.kiraz@toyotatr.com Home Address; Kentsa Sitesi. A15, D: 1, Alikahya-Izmit, Turkey. Home Tel; +90-262- 319 41 00, GSM; +90-532-613 31 02, E-Mails; erkankiraz@yahoo.com, erkankiraz-41@hotmail.com, URLs; http://www.mtuncel.com, http://www.gezinotlari.net, http://erkankiraz.blogspot.com, http://erkankiraz.multiply.com/, http://www.panoramio.com/user/2404315.
Posts
