Eski Derince Resimleri
Yazım Tarihi; 30 Kasım 2004 Pazartesi, Şirintepe-İzmit, Yayın Tarihi;
Yazım Tarihi; 30 Kasım 2004 Pazartesi, Şirintepe-İzmit, Yayın Tarihi;
Eskilerin Derince’si. Geçmiş zaman olur ki hayali cihan değer. Benim anlatmaya çalıştığım hayal değil. Gözle görülebilen resimler. 1920’ler. 1950 ve 1970’ler arası. Daha önceleri. 1873’ler ya da 1900’lar. Ocak 2000 tarihinden beri yazdığım ve bir kaç kez elden geçirdiğim Derince’nin Öyküsü deneme yazım var. Bu yazı Internet ortamında. Tamamlanmamış ve sürekli güncellenen bir Tarih Çalışması. Ortaya Derince’nin Tarihi çıkmış olacak.
Eylül 2004 tarihinden beri de Derince Express Gazetesi’nde Derince’yi bölüm bölüm anlatma çabasındayım. Köşe yazılarımın betimlediği görüntüler belleğimin içinde. Eskileri yaşayanlarda olduğu gibi. Büyüklerinin anlatımına tanık olmuş bireyler de bir biçimde eski zamanların görüntüsünü kafalarında canlandırmaya çabalaşmışlardır.
İlk başlardan beri eski zamanlara ait belli görüntülerin peşine düşmüştüm. Resimler çok önemliydi. Ne denli anlatılsa bir tek kare, sayfalar dolusu anlatımdan çok daha doyurucu olurdu. İlk elden iki resim vardı elimde. Manfred Pohl’ün Berlin-Bağdat Demiryolu’nu (1) anlatan kitabındaki iki kare. Birisi Derince Limanı Buğday Siloları’nı diğeri ise Cevat Abbas Paşa Köşkü’nü göstermekteydi. İki görüntü de uzaktan çekilmiş ve oldukça bulanık resimlerdi. Ama yine de şimdilik en eski resim olma özelliklerini korumaktalar.
Travers Fabrikası alanını görüntüleme gezimde (2) yönetim yapısının koridorunda iki resme rastlamıştım. Atatürk’ün trenle Derince’ye gelişini göstermekteydi. Halk Gazetesi’nde Atatürk’ün Derince’ye trenle gelişinin başka bir resmi vardı (3). Bu üç resimde de geri planda Derince’den pek bir şey yoktu.
Üçüncü gurup resimlerde ise Eski Merkez Camii, bir Derince Genel Görüntüsü ve Turgutreis İlkokulu bahçesinde Sabri Doğan ile çekilmiş resimler vardı. 1957 yılında çekilmiş olan ilkokul resmi çok önemliydi. Bu resimde birçok eski Derinceli kendisini bulabilir ya da onların torun ve yakınanları büyüklerini belirleyebilirdi. Eski Muhacir Mahallesi, Burak Sokak’ın D-100 kenarından çekilmiş resim ise Derince’nin 1969’lardaki görüntüsünü içermekteydi (4).
Derince’nin 1969’lardaki görüntüsünü bir de I. Dünya Savaşı sonlarına doğru, 1920’lerde İstanbul’dan Derince’ye gönderilen bir İngiliz askerinin ağzından dökülenlerle karşılaştıralım. Asker Derince’de gacırdayan lokomotiflerden, liman çevresi yapılardan ve silolardan başka bir şeyin olmadığından yakınmakta ve genel görüntü için ise Derince’yi İsviçre’deki bir köyle kıyaslamaktadır; “26 Ocak 1920; Dinlenme Kampı, Derince (Derindji). Atto isimli büyük bir tahıl gemisinin tahliyesinde gözetmenlik görevini gönüllü olarak yerine getirmek için, altımız bugün buraya vardık. Cuma ya da Cumartesi gününe kadar (burada) kalacağız, Oratava’daki (Oratava’nın ne olduğunu belirleyemedim) pasaja geçme önceliğimiz bulunmaktadır. Güzel bir yolculuk yaptık. Her ne kadar iki kez (yolculuğumuz) kesintiye uğrasa da- sözgelimi Nostancı’da (Nostandji yani Bostancı) ve Pendik’te, yanlışlıkla daha önceki durakta ?? ’e rapor vermek için götürülmüştük. Derince (Derindji) İzmit (Ismid) ve aynı ismi taşıyan körfezden yaklaşık 20 dakika uzaklıktadır – görünürlerde neredeyse hiç köy yok, sadece istasyon yapıları ve liman dokları. Uzak köşelerindeki manzara oldukça güzel, kar-kaplı tepeleri adeta İsviçre’yi andırmakta. Ancak bu taraflarda, alçak tepelerden, alçak çalılık ve muazzam ağaçlarla kaplı alanlardan başka hiçbir şey göze çarpmıyor. Bu yerin belli başlı özelliği sadece şunlar; çakallar, köpekler ve lokomotifler.” (5).
Dördüncü gurup resimler daha çok Eski Çarşı ve çevresinde çekilmiş bir tür aile resimleriydi. Eski Çarşı’yı bütünlemesine göstermiyor olsa da çarşıda yer alan “Gazeteci Muzaffer” Sandalcı’nın dükkanının öz yüzden resimleri vardı. Diğerleri ise “Gazeteci Muzaffer” Sandalcı’nın aile resimleriydi. Bence çok önemli resimlerdi. 1950’lerde insanların ne durumda olduklarını ve nelere sahip bulunduklarını betimlemekteydiler. Ancak Ankara Asfaltı’nın bugünkü Geçit hizalarında 1963 yılında çekilmiş bir resim var ki Derince’nin ve D-100’ün 40 sene önce ne durumda olduğunu göstermektedir. Turgutresi İlkokulu’nun İstasyon Parkı tarafında ama demiryolu ile park arasındaki alanda çekilmiş resim de bu bölgenin ne durumda olduğunu göstermektedir (5).
Bir de Herekeli bir İzmit Sevdalısı var. Atilla Oral. Her Pazar Özgür Kocaeli Gazetesi’nin ekinde İzmit Körfezi’nin geçmişine dair yazılar hazırlayan bir gönüllü. Bir yazısında Derince Limanı’nı incelemişti. Bu yazısında Derince’nin İngiliz İşgal Kuvvetleri’nin denetimindeyken, Mondros Ateşkesi’nin ardından Osmanlı Ordusu’ndan toplanan silahların Derince Askeri Alanı’nda imha edilişini gösteren resimler yayınlanmıştı (6).
Sözünü ettiğim ilk resimlerle Derince’nin geçmiş zamanlarına ait görüntülerinin bir tür Derince Resim Arşivi oluşmaktadır. Biriken bu resimler daha sonra bir kitap biçimine sokulabilir.
Derince’nin eski zamanlarına ait sizin de paylaşmak istediğiniz resimler varsa, lütfen bana bir biçimde erişin. Emaneten alınacak resimler taratılacak ve özgün biçimde sahiplerine iade edilecektir. Bunun dışında taratılmış ve sayısal biçime sokulmuş resimleriniz varsa bu resimleri de bana erkankiraz@yahoo.com ya da erkan.kiraz@toyotatr.com e-mail adresim üzerinden ulaştırabilirsiniz.
Açıklamalar & Dipnotlar;
(1). Manfred Pohl, Berling-Bağdat Demiryolu Hattı, bu görüntüler için sevgili dostum Marina Bauer Karaca’ya içren teşekkürlerimi belirtmek isterim.
(2). Derince Limanı, Travers Fabrikası ve çevresinin görüntülenmesi; 4 Haziran 2001. Bu görüntüler için eski Travers Fabrikası yöneticilerine, özellikle Fahrettin Ağiç’e minnettarım.
(3). 16 Kanunuevvel 1929 tarih ve 45 sayılı Halk Gazetesi. Bu görüntü için Derince Belediyesi’ne teşekkür ederim.
(4). 01) “Derince, Genel Görünüş 1969, Ferit Toplu”, 02) “Eski Merkez Camii, 1969, Derince, Ferit Toplu”, 03) “Turgutreis İlkokulu-Sabri Doğan, 1957, Derince, Ferit Toplu” resimleri için sevgili dostum Ferit Toplu’ya paylaşımı için teşekkür ederim. [Paylaşım Tarihi; 20.11.04].
(5). I.Dünya Savaşı’nda Bir İngiliz Askeri’nin Anıları; http://members.madasafish.com/~sheila_weston/dadswar.htm
(6). 01) “Muzaffer Sandalcı, Karadeniz Bakkaliyesi, 1954, Derince”, 02) “Muzaffer Sandalcı, Saatçı, 1955, Derince”. 03) “Sandalcilar, 1963, Ankara Asfaltı-Geçit hizaları, Derince”, 04) “Sandalcilar, 1965, Derince”, 05) “Sandalcilar, 1965, Turgutreis İlkokulu-İstasyon Parkı demiryolu tarafı, Derince”, 06) “Sandalcilar, 1967, Derince”, 07) “Sandalcilar, 1965, Derince” resimleri için sevgili dostum Metin Sandalcı’ya teşekkür ederim. [Paylaşım Tarihi; 25.11.04].
(7). Özgür Kocaeli Gazetesi, Pazar Eki, 13.10.2002, Sf: 7, Atilla Oral, Türk Ticaret ve Sanayi Tarihi'nde İzmit Körfezi. Derince Limanı.
Eylül 2004 tarihinden beri de Derince Express Gazetesi’nde Derince’yi bölüm bölüm anlatma çabasındayım. Köşe yazılarımın betimlediği görüntüler belleğimin içinde. Eskileri yaşayanlarda olduğu gibi. Büyüklerinin anlatımına tanık olmuş bireyler de bir biçimde eski zamanların görüntüsünü kafalarında canlandırmaya çabalaşmışlardır.
İlk başlardan beri eski zamanlara ait belli görüntülerin peşine düşmüştüm. Resimler çok önemliydi. Ne denli anlatılsa bir tek kare, sayfalar dolusu anlatımdan çok daha doyurucu olurdu. İlk elden iki resim vardı elimde. Manfred Pohl’ün Berlin-Bağdat Demiryolu’nu (1) anlatan kitabındaki iki kare. Birisi Derince Limanı Buğday Siloları’nı diğeri ise Cevat Abbas Paşa Köşkü’nü göstermekteydi. İki görüntü de uzaktan çekilmiş ve oldukça bulanık resimlerdi. Ama yine de şimdilik en eski resim olma özelliklerini korumaktalar.
Travers Fabrikası alanını görüntüleme gezimde (2) yönetim yapısının koridorunda iki resme rastlamıştım. Atatürk’ün trenle Derince’ye gelişini göstermekteydi. Halk Gazetesi’nde Atatürk’ün Derince’ye trenle gelişinin başka bir resmi vardı (3). Bu üç resimde de geri planda Derince’den pek bir şey yoktu.
Üçüncü gurup resimlerde ise Eski Merkez Camii, bir Derince Genel Görüntüsü ve Turgutreis İlkokulu bahçesinde Sabri Doğan ile çekilmiş resimler vardı. 1957 yılında çekilmiş olan ilkokul resmi çok önemliydi. Bu resimde birçok eski Derinceli kendisini bulabilir ya da onların torun ve yakınanları büyüklerini belirleyebilirdi. Eski Muhacir Mahallesi, Burak Sokak’ın D-100 kenarından çekilmiş resim ise Derince’nin 1969’lardaki görüntüsünü içermekteydi (4).
Derince’nin 1969’lardaki görüntüsünü bir de I. Dünya Savaşı sonlarına doğru, 1920’lerde İstanbul’dan Derince’ye gönderilen bir İngiliz askerinin ağzından dökülenlerle karşılaştıralım. Asker Derince’de gacırdayan lokomotiflerden, liman çevresi yapılardan ve silolardan başka bir şeyin olmadığından yakınmakta ve genel görüntü için ise Derince’yi İsviçre’deki bir köyle kıyaslamaktadır; “26 Ocak 1920; Dinlenme Kampı, Derince (Derindji). Atto isimli büyük bir tahıl gemisinin tahliyesinde gözetmenlik görevini gönüllü olarak yerine getirmek için, altımız bugün buraya vardık. Cuma ya da Cumartesi gününe kadar (burada) kalacağız, Oratava’daki (Oratava’nın ne olduğunu belirleyemedim) pasaja geçme önceliğimiz bulunmaktadır. Güzel bir yolculuk yaptık. Her ne kadar iki kez (yolculuğumuz) kesintiye uğrasa da- sözgelimi Nostancı’da (Nostandji yani Bostancı) ve Pendik’te, yanlışlıkla daha önceki durakta ?? ’e rapor vermek için götürülmüştük. Derince (Derindji) İzmit (Ismid) ve aynı ismi taşıyan körfezden yaklaşık 20 dakika uzaklıktadır – görünürlerde neredeyse hiç köy yok, sadece istasyon yapıları ve liman dokları. Uzak köşelerindeki manzara oldukça güzel, kar-kaplı tepeleri adeta İsviçre’yi andırmakta. Ancak bu taraflarda, alçak tepelerden, alçak çalılık ve muazzam ağaçlarla kaplı alanlardan başka hiçbir şey göze çarpmıyor. Bu yerin belli başlı özelliği sadece şunlar; çakallar, köpekler ve lokomotifler.” (5).
Dördüncü gurup resimler daha çok Eski Çarşı ve çevresinde çekilmiş bir tür aile resimleriydi. Eski Çarşı’yı bütünlemesine göstermiyor olsa da çarşıda yer alan “Gazeteci Muzaffer” Sandalcı’nın dükkanının öz yüzden resimleri vardı. Diğerleri ise “Gazeteci Muzaffer” Sandalcı’nın aile resimleriydi. Bence çok önemli resimlerdi. 1950’lerde insanların ne durumda olduklarını ve nelere sahip bulunduklarını betimlemekteydiler. Ancak Ankara Asfaltı’nın bugünkü Geçit hizalarında 1963 yılında çekilmiş bir resim var ki Derince’nin ve D-100’ün 40 sene önce ne durumda olduğunu göstermektedir. Turgutresi İlkokulu’nun İstasyon Parkı tarafında ama demiryolu ile park arasındaki alanda çekilmiş resim de bu bölgenin ne durumda olduğunu göstermektedir (5).
Bir de Herekeli bir İzmit Sevdalısı var. Atilla Oral. Her Pazar Özgür Kocaeli Gazetesi’nin ekinde İzmit Körfezi’nin geçmişine dair yazılar hazırlayan bir gönüllü. Bir yazısında Derince Limanı’nı incelemişti. Bu yazısında Derince’nin İngiliz İşgal Kuvvetleri’nin denetimindeyken, Mondros Ateşkesi’nin ardından Osmanlı Ordusu’ndan toplanan silahların Derince Askeri Alanı’nda imha edilişini gösteren resimler yayınlanmıştı (6).
Sözünü ettiğim ilk resimlerle Derince’nin geçmiş zamanlarına ait görüntülerinin bir tür Derince Resim Arşivi oluşmaktadır. Biriken bu resimler daha sonra bir kitap biçimine sokulabilir.
Derince’nin eski zamanlarına ait sizin de paylaşmak istediğiniz resimler varsa, lütfen bana bir biçimde erişin. Emaneten alınacak resimler taratılacak ve özgün biçimde sahiplerine iade edilecektir. Bunun dışında taratılmış ve sayısal biçime sokulmuş resimleriniz varsa bu resimleri de bana erkankiraz@yahoo.com ya da erkan.kiraz@toyotatr.com e-mail adresim üzerinden ulaştırabilirsiniz.
Açıklamalar & Dipnotlar;
(1). Manfred Pohl, Berling-Bağdat Demiryolu Hattı, bu görüntüler için sevgili dostum Marina Bauer Karaca’ya içren teşekkürlerimi belirtmek isterim.
(2). Derince Limanı, Travers Fabrikası ve çevresinin görüntülenmesi; 4 Haziran 2001. Bu görüntüler için eski Travers Fabrikası yöneticilerine, özellikle Fahrettin Ağiç’e minnettarım.
(3). 16 Kanunuevvel 1929 tarih ve 45 sayılı Halk Gazetesi. Bu görüntü için Derince Belediyesi’ne teşekkür ederim.
(4). 01) “Derince, Genel Görünüş 1969, Ferit Toplu”, 02) “Eski Merkez Camii, 1969, Derince, Ferit Toplu”, 03) “Turgutreis İlkokulu-Sabri Doğan, 1957, Derince, Ferit Toplu” resimleri için sevgili dostum Ferit Toplu’ya paylaşımı için teşekkür ederim. [Paylaşım Tarihi; 20.11.04].
(5). I.Dünya Savaşı’nda Bir İngiliz Askeri’nin Anıları; http://members.madasafish.com/~sheila_weston/dadswar.htm
(6). 01) “Muzaffer Sandalcı, Karadeniz Bakkaliyesi, 1954, Derince”, 02) “Muzaffer Sandalcı, Saatçı, 1955, Derince”. 03) “Sandalcilar, 1963, Ankara Asfaltı-Geçit hizaları, Derince”, 04) “Sandalcilar, 1965, Derince”, 05) “Sandalcilar, 1965, Turgutreis İlkokulu-İstasyon Parkı demiryolu tarafı, Derince”, 06) “Sandalcilar, 1967, Derince”, 07) “Sandalcilar, 1965, Derince” resimleri için sevgili dostum Metin Sandalcı’ya teşekkür ederim. [Paylaşım Tarihi; 25.11.04].
(7). Özgür Kocaeli Gazetesi, Pazar Eki, 13.10.2002, Sf: 7, Atilla Oral, Türk Ticaret ve Sanayi Tarihi'nde İzmit Körfezi. Derince Limanı.
© Copyright Hakkı Erkan Kiraz’a Aittir. Tüm Hakları Saklıdır. Bu yazı ancak kaleme alanın önceden yazılı izni alınarak tekrar yayınlanabilir ya da dağıtılabilir. © Copyrighted to Erkan Kiraz. All Rights Reserved. This study may be re-copied or re-distributed only with prior consent of its Author. Written & Edited By Erkan Kiraz erkankiraz@yahoo.com on various dates.
Access Info; Erkan KIRAZ; Work Address; Import & Export Expert, Toyota Otomotiv Türkiye A.S. P.K.161, Adapazari, Nehirkent 54000, Turkey. Tel: +90-264-295 10 82 Direct, Fax: +90-264-295 00 82, erkan.kiraz@toyotatr.com Home Address; Kentsa Sitesi. A15, D: 1, Alikahya-Izmit, Turkey. Home Tel; +90-262- 319 41 00, GSM; +90-532-613 31 02, E-Mails; erkankiraz@yahoo.com, erkankiraz-41@hotmail.com, URLs; http://www.mtuncel.com, http://www.gezinotlari.net, http://erkankiraz.blogspot.com, http://erkankiraz.multiply.com/, http://www.panoramio.com/user/2404315.
Access Info; Erkan KIRAZ; Work Address; Import & Export Expert, Toyota Otomotiv Türkiye A.S. P.K.161, Adapazari, Nehirkent 54000, Turkey. Tel: +90-264-295 10 82 Direct, Fax: +90-264-295 00 82, erkan.kiraz@toyotatr.com Home Address; Kentsa Sitesi. A15, D: 1, Alikahya-Izmit, Turkey. Home Tel; +90-262- 319 41 00, GSM; +90-532-613 31 02, E-Mails; erkankiraz@yahoo.com, erkankiraz-41@hotmail.com, URLs; http://www.mtuncel.com, http://www.gezinotlari.net, http://erkankiraz.blogspot.com, http://erkankiraz.multiply.com/, http://www.panoramio.com/user/2404315.
Posts
